เมื่อมีอาการปวดหัวซีกเดียว โรคแรกๆที่เราคิดขึ้นมาในหัวทันทีเลยคือ "นี่ฉันเป็นไมเกรนหรอนี่?" แต่เพื่อนๆทราบกันมั้ยครับว่า จริงๆแล้วอาการปวดหัวซีกเดียวไม่ได้หมายความว่าเราจะเป็นไมเกรนอย่างเดียวนะ มันยังมีอาการปวดกล้ามเนื้อมัดหนึ่งที่กล้ามเนื้อมัดนี้ตึงมากๆจากการทำงานจะทำให้เราปวดหัวซีกเดียวเหมือนไมเกรนได้เลย จนหลายคนเข้าใจผิดคิดว่าอาการที่เป็นอยู่คือ "ไมเกรน"

ซึ่งในบทความนี้เรามาทำความรู้จักกันครับว่า เจ้ากล้ามเนื้อที่ตึงแล้วทำให้ปวดหัวซีกเดียวได้เหมือนกันคือกล้ามเนื้อที่มีชื่อว่าอะไร แล้วมันอยู่ตรงไหนกันนะ? โดยผมจะเรียกอาการปวดหัวซีกเดียวจากกล้ามเนื้อนี้ว่า "ไมเกรนเทียม" ล่ะกัน แต่ก่อนอื่นเรามาทำความรู้จักกับอาการปวด "ไมเกรนแท้" กันก่อนว่ามันเป็นยังไงกัน

อากาศร้อนมากเป็นส่วนหนึ่งที่ทำให้เกิดไมเกรนแท้

ไมเกรนแท้ 

ผมจะสรุปอาการของไมเกรนแท้ให้เพื่อนๆเลยล่ะกันนะครับ อาการของคนเป็นไมเกรนแท้มีดังนี้ โดยไล่จากอาการที่เป็นน้อยๆไปหามาก เริ่มจาก...

- ปวดหัวซีกเดียว 

- ปวดหัวซีกเดียวแบบตุ้บๆตามจังหวะเหมือนคนตีกลองในหัว

- ปวดมากขึ้นเมื่อเคลื่อนไหวร่างกาย

- ปวดจนคลื่นไส้อาเจียน

ข้อสังเกตุของคนที่เป็นไมเกรนแท้ที่ชัดเจนที่สุดเลยก็คือ จะเจอแสงจ้าไม่ได้ ในที่นี้ผมหมายถึง เราอยู่ในที่ร่ม อยู่ในอาคารแล้วเดินออกไปนอกอาคารตอนที่แสงแดดแรงมากๆ เราจะรู้สึกไมเกรนกำเริ่บได้ทันที หรือคนข้างบ้านเปิดเสียงเพลงดังจนไมเกรนกำเริ่บ อีกกรณีที่ผมเจอในคนไข้ของผมเองคือ แพ้นํ้าหอม เมื่อได้กลิ่นนํ้าหอม สเปรย์ปรับอากาศจะรู้สึกปวดหัวซีกเดียวจนไม่สามารถทำอะไรได้เลย ต้องล้มตัวลงนอนเท่านั้นถึงจะรู้สึกดีขึ้น

นี่คือจุดสังเกตุหลักๆของคนที่เป็นไมเกรนแท้นะครับ คือ ต้องมีปัจจัยภายนอกมากระตุ้นไม่ว่าจะเป็นแสง สี เสียง กลิ่น การเปลี่ยนแปลงอากาศอย่างฉันพลัน เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ หรือปัจจัยภายในก็ทำให้เป็นได้เหมือนกัน เช่น ความเครียด การนอนน้อย ความเศร้า เป็นต้น และที่สำคัญ พอได้ทานยาแก้ไมเกรนจะรู้สึกดีขึ้นแทบจะในทันทีเลยนะ ทีนี้ เรามาทำความรู้จักกับอาการปวดหัวข้างเดียวที่เกิดจากกล้ามเนื้อตึงกันบ้าง

ไมเกรนเทียม

อาการปวดหัวข้างเดียวจากกล้ามเนื้อตึงนั้น โดยรวมแล้วจะรุนแรงน้อยกว่าไมเกรนแท้พอสมควรนะ อย่างน้อยเวลาเจอแสงจ้า หรือได้ยินเสียงเพลงดังๆ สิ่งเหล่านี้ไม่ได้กระตุ้นให้เกิดอาการปวดหัวซีกเดียวได้แน่นอน แล้วสมมติเกิดอาการปวดขึ้นขณะทำงาน เราก็เอายาไมเกรนมาทาน พอกรอกยาเข้าปากดื่มนํ้าตามไป........นิ่ง ไม่รู้สึกว่าอาการปวดหัวที่เป็นอยู่ดีขึ้นเลย ถ้าเป็นแบบนี้ล่ะก็ สันนิษฐานได้เลยว่าตูเป็น"ไมเกรนเทียม"แน่นอน

โดยกล้ามเนื้อที่ทำให้เราปวดหัวซีกเดียวได้จนดูเหมือนไมเกรนนั่นก็คือ กล้ามเนื้อที่เกาะบริเวณคอบ่าไหล่ที่มีชื่อว่า upper trapezius นั่นเองครับ ซึ่งกล้ามเนื้อมัดนี้จะเกาะครอบคลุมตั้งแต่ท้ายทอยไปจนถึงข้อไหล่ โดยกล้ามเนื้อมัดนี้ทำหน้าที่ยกสะบักขึ้นไปตรงๆ ถ้าพูดให้เข้าใจง่ายๆก็คือการยักไหล่นั่นแหละครับ 

ภาพ  upper trapezius

การที่กล้ามเนื้อ upper trapezius จะตึงได้ โดยส่วนมากมักเกิดจากพฤติกรรมที่ผิดๆของเราเองนะ เช่น การนั่งทำงานหน้าคอมนานๆใช้มือขวาจับเมาส์แล้วเราดันเผลอยักไหล่ขวาโดยไม่รู้ตัวจนกล้ามเนื้อ upper trapezius ตึงจากการเผลอยักไหล่, การก้มหน้าเล่นมือถือโดยใช้มือขวาถือโทรศัพท์นานๆ, เป็นคนบุคคลิกหลังค่อมไหล่ห่อจนกล้ามเนื้อรอบคอบ่าตึง, เป็นแม่ครัวที่ต้องใช้มือขวาจับตะหลิวผัดกับข้าวตลอดทั้งวัน เป็นต้น ร่วมกับตัวผู้ป่วยไม่ค่อยได้ยืดเหยียดกล้ามเนื้อคอบ่าให้คลายจากความตึง แล้วไม่ค่อยได้ออกกำลังกายอย่างสมํ่าเสมอความแข็งแรงของกล้ามเนื้อจึงลดลง เมื่อไปใช้งานหนักอย่างต่อเนื่องจึงเกิดอาการปวดคอบ่าได้

เจ้าหนูสงสัย : "ตอนนี้หนูรู้แล้วว่า การทำงานใช้แขนข้างใดข้างหนึ่งนานๆจะทำให้กล้ามเนื้อ upper trapezius ตึงจนเกิดอาการปวดคอบ่าได้ แต่หนูก็ยังไม่เข้าใจอยู่ดีว่ากล้ามเนื้อมัดนี้มันไปเกี่ยวกับอาการปวดหัวซีกเดียวได้ยังไงกัน?"

โอเค ผมจะอธิบายอย่างนี้นะ การที่เจ้ากล้ามเนื้อ upper trapezius ตึงแล้วเกิดอาการปวดหัวซีกเดียวได้นั้น มันเกิดจากเจ้าก้อน trigger point ที่อยู่ในกล้ามเนื้อ upper trapezius นั่นแหละครับ ที่ไปกระตุ้นให้เกิดอาการปวดหัวได้ โดยเจ้าก้อน trigger point มันคือก้อนเส้นใยกล้ามเนื้อที่ขมวดกันเป็นปมหลายๆเส้นรวมกันจนเป็นก้อนนูนขึ้นมา ซึ่งเกิดจากกล้ามเนื้อที่หดเกร็งค้างในท่าเดิมนานๆ ซึ่งในที่นี้ก็คือการยักไหล่นั่นเองครับ 

คลิป อธิบายก้อน trigger point https://youtu.be/q3uiqiag2FE 

โดยตำแหน่งก้อนนูนๆนี้มันจะไวต่อการกระตุ้นมาก หากเราไปบีบ กด หรือนวดตรงที่เป็นก้อนนี้จะรู้สึกปวดจี๊ดเหมือนโดนเข็มทู่ๆตำทันที เท่านั้นยังไม่พอ อาการปวดยังไม่หยุดอยู่แค่ตรงตำแหน่งที่โดนกดบีบเท่านั้น แต่มันยังมีอาการปวดร้าวขึ้นไปที่คอ ขมับ หัวคิ้ว และกระบอกตาด้วย ซึ่งการปวดร้าวแบบนี้แหละครับที่ทำให้คนทั่วไปเข้าใจผิดคิดว่าเป็นปวดหัวจากไมเกรน

ตำแหน่งปวดร้าวที่วิ่งขึ้นหัวของกล้ามเนื้อ upper trapezius

เจ้าหนูสงสัย : "แล้วอาการปวดร้าวขึ้นหัวจะเป็นเฉพาะตอนโดนกดก้อน trigger point เท่านั้นหรอ?"

ไม่ใช่ครับ ในคนที่ก้อน trigger point ใหญ่มากๆ หรือกล้ามเนื้อไม่ค่อยแข็งแรงแต่ยังคงใช้งานกล้ามเนื้อในท่าคงค้างนานๆอยู่ (เช่น การเผลอยักไหล่) ก็เป็นการกระตุ้นก้อน trigger point ให้เกิดอาการปวดร้าวขึ้นไปที่หัวได้เช่นกัน 

เจ้าหนูสงสัย : "ทำไมก้อน trigger point ถึงทำให้ปวดร้าวขึ้นไปที่หัวได้ล่ะ?"

เรื่องนี้ขออธิบายง่ายๆแบบภาษาบ้านๆเลยนะครับ มันเกิดจากแขนงเส้นประสาทเส้นเล็กๆที่ทำหน้าที่รับความรู้สึกเชื่อมต่อกันไปมา เพื่อให้เส้นประสาทแต่ล่ะแขนงติดต่อสื่อสารกันได้ แต่พอเกิดก้อน trigger point ขึ้น ตำแหน่งเนื้อเยื่อบริเวณที่มีก้อนมักจะมีระบบการไหลเวียนที่ไม่ดี เกิดการคั่งค้างของของเสีย แล้วมีการอักเสบบริเวณเนื้อเยื่อรอบๆอยู่ ซึ่งการที่เนื้อเยื่อตรงส่วนนั้นอักเสบมันมีผลให้แขนงเส้นประสาทเส้นเล็กๆที่อยู่รอบๆอักเสบตามไปด้วย พอเส้นประสาทส่วนนี้อักเสบแขนงเส้นประสาทที่มีการเชื่อมต่อกันอยู่มันเหมือนถูกกระตุ้นให้รู้สึกตามไปด้วย ตามแขนงเส้นประสาทที่มีโครงข่ายเชื่อมโยงถึงกัน นี่จึงเป็นเหตุว่าทำไมการไปกระตุ้นก้อน trigger point ที่กล้ามเนื้อ upper trapezius ถึงทำให้เกิดอาการปวดร้าวขึ้นหัวได้ครับ

ปุ่มนูนๆในเส้นใยกล้ามเนื้อคือก้อน trigger point ถ้านูนหลายเส้นก้อนก็จะใหญ่ขึ้น

การรักษา

วิธีรักษาอาการปวดหัวจากไมเกรนเทียมนี้ไม่มีอะไรซับซ้อนเลยครับ เรารู้กันแล้วต้นเหตุเกิดจากกล้ามเนื้อ upper trapezius มันตึงมากจนเกิดก้อน trigger point ขึ้น เราก็แก้โดยการคลายกล้ามเนื้อ แล้วทำให้ก้อน trigger point มันอ่อนตัวลงหรือหายไป เพียงเท่านี้อาการปวดหัวจากไมเกรนเทียมก็หายไปแล้วครับ

ซึ่งวิธีการยืดกล้ามเนื้อ upper trapezius ให้คลายตัวทำได้โดยการยืดกล้ามเนื้อตามคลิปนี้เลยนะ https://youtu.be/6dpI7OLhEzk ดูวิธีที่ 2 ก้มหน้าเอียงคอในนาทีที่ 2:50  แต่ถ้ารู้สึกการยืดกล้ามเนื้อมันยังไม่ไม่โดนจุด ยังรู้สึกว่าเป็นก้อนๆอยู่ล่ะก็ให้ใช้การบีบนวดด้วยตนเองแทน โดยดูที่ลิงค์เดิมล่ะครับ ชื่อท่า ชู 4 บีบบ่า นาทีที่ 20:50 

ลิงค์วิธีคลายกล้ามเนื้อ upper trapezius นาทีที่ 2:50 และ 20:50 https://youtu.be/6dpI7OLhEzk

แต่ถ้าเรารู้สึกว่าการยืดกล้ามเนื้อมันยังไม่โดนจุด ครั้นจะกดเองนิ้วก็ไม่มีแรงอยากให้คนอื่นกดให้พอจะมีวิธีให้ดูมั้ย? 

มีครับ  ดูคลิปสาธิตการกดคลึงก้อน trigger point ให้คนอื่นแบบคร่าวๆได้ที่ลิงค์ด้านล่างนี้เลย

คลิป วิธีคลึงก้อน trigger point ของกล้ามเนื้อ upper trapezius 

ลิงค์ https://drive.google.com/file/d/1WgJAJML-vTsU56zhiGTJ1g04Lyp4qui1/view?usp=sharing

สรุป 

ไมเกรนแท้ เกิดจากสารสื่อประสาทในสมองทำงานผิดปกติจึงทำให้เกิดอาการปวดหัวซีกเดียว การทานยาแก้ไมเกรนช่วยให้อาการปวดลดลงได้แทบจะในทันที

ไมเกรนเทียม เกิดจากกล้ามเนื้อ upper trapezius ตึงจนเกิดก้อน trigger point ที่ใหญ่แล้วไปกระตุ้นให้แขนงเส้นประสาทที่เชื่อมต่อกันถูกกระตุ้นตามๆกันไปถึงศีรษะ เรียกอาการปวดร้าวแบบนี้ว่า referred pain ซึ่งมีความคล้ายคลึงกับโรคไมเกรนแท้ รักษาโดยการยืดกล้ามเนื้อรอบคอบ่า การนวด การกดจุด และการออกกำลังกายกล้ามเนื้อช่วงคอบ่าแขนให้แข็งแรงก็จะช่วยให้หายได้ถาวร

------------------------------------------------------------------------------------------

https://www.facebook.com/doobodys/
http://www.doobody.com/รวมบทความ
รวมคลิปท่าบริหาร youtube/doondoobody
Line ID :doobody