อาการปวดใต้ข้อพับเข่า จากโรค hamstring strain

ถ้าเอ่ยถึงอาการปวดเข่า โรคอันดับแรกๆที่คนทั่วไปจะนึกถึงกันก็คงไม่พ้น "โรคเข่าเสื่อม" แน่นอน พร้อมกับคำอธิบายประกายว่า "ก็มันปวดที่เข่า ก็ต้องเป็นเข่าเสื่อมนั่นแหละ จะเป็นโรคอะไรได้?" ถ้าพูดแบบนี้มันก็มีส่วนถูกอยู่นะ แต่โรคเข่าเสื่อม โดยส่วนมากมักพบในคนอายุ 40 ปีขึ้นไปน่ะสิ แล้วถ้าเราอายุแค่ 20 ต้นๆแล้วมีอาการปวดใต้ข้อพับเข่าอย่างนี้จะเป็นเข่าได้ยังไงล่ะ? 

สีแดงที่เห็นนั้น คือกล้ามเนื้อ hamstring

จากคำพูดข้างต้น มักจะเป็นบทสนทนาผมได้ยินบ่อยในคนที่ปวดเข่า พอปวดเข่าทีก็เหมาไปเลยว่าน่าจะเป็นเข่าเสื่อมแน่ๆอะไรทำนองนี้ แต่ในความเป็นจริงแล้ว โรคที่ข้องกับอาการปวดเข่านั้นมีเยอะมากๆ แถมอาการปวดก็มีความคล้ายคลึงกันซะด้วย ต้องให้แพทย์หรือนักกายภาพตรวจจึงทราบได้ว่า อาการปวดที่เกิดขึ้นมันมาจากสาเหตุอะไร แต่มีอยู่โรคนึงที่เป็นจุดเด่นของมันเลย ถ้าเรามีอาการปวดใต้ข้อพับเข่า แถมเรามักทำกิจกรรมเกี่ยวกับการวิ่งบ่อยๆด้วยละก็ เราพอจะสันนิษฐานได้ทัยทีว่า น่าจะเกิดจากโรค hamstring strain หรืออาการบาดเจ็บกล้ามเนื้อ hamstring (กล้ามเนื้อต้นขาด้านหลัง) นั่นเอง ซึ่งพบได้ทั่วไปโดยเฉพาะในนักวิ่ง หรือคนที่ต้องวิ่งบ่อยๆ แต่ยังไม่ค่อยเป็นที่รู้จักกันมากนัก ฉะนั้น เรามาทำความรู้จักกับโรคนี้ให้มากขึ้นกันดีกว่า

โรค hamstring strain คืออะไร?

โรคนี้คือการบาดเจ็บกล้ามเนื้อธรรมด๊าธรรมดาเลยคับ ซึ่งการบาดเจ็บนั้นเกิดที่กล้ามเนื้อต้นขาด้านหลัง ซึ่งทำหน้าที่งอเข่าที่มีชื่อว่ากล้ามเนื้อ hamstring นั่นเองคับผม โดยอาการปวดส่วนมากนั้นมักจะเกิดที่บริเวณใกล้ข้อพับเข่า เนื่องจากเป็นรอยต่อระหว่างกล้ามเนื้อกับเส้นเอ็นที่จะไปเกาะที่กระดูกต้นขา (tendo muscular junction) ซึ่งถือว่าเป็นจุดอ่อนแอ (weak spot) ที่ง่ายต่อการฉีกขาด เนื่องจากเส้นใยกล้ามเนื้อและเส้นใบของเส้นเอ็นที่มาเชื่อมต่อกันนั้น มันเป็นคนล่ะประเภท การยึดเกาะกันและกันจึงทำได้ไม่ดีทำให้ฉีกขาดได้ง่ายนั่นเองคับ

ตำแหน่งของ tendo muscular junction ที่เกิดการบาดเจ็บบ่อยๆ

ถ้าให้เปรียบเทียบเส้นใยทั้ง 2 ประเภท กล้ามเนื้อก็คงเหมือนกับหนังยางที่มีความยืดหยุ่นดี ส่วนเส้นเอ็นก็เปรียบเหมือนกับเชือกที่มีความเหนียวและมีความยืดหยุ่นน้อย และทั้ง 2 ก็มาเชื่อมต่อกัน พอมีการหดตัว มีการกระชากเกิดขึ้นซํ้าแล้วซํ้าเล่า ตรงจุดเชือมต่อนั้นจึงเกิดการฉีกขาดได้ง่ายกว่าปกตินั่นเงอคับผม

สาเหตุ ของโรค hamstring strain

โดยทั่วไปแล้วโรคนี้เกิดจากการใช้งานของกล้ามเนื้อมากเกินไปคับ ซึ่งพอจะเป็นเป็นข้อๆได้ดังนี้เลย

- ทำกิจกรรมที่มีการหดตัวของกล้ามเนื้อ hamstring อย่างเฉียบพลัน เช่น การวิ่งเร็ว การวิ่งเร็วสลับกับหยุดวิ่งแบบฉับพลันทันทีอย่างต่อเนื่อง 

- การใช้งานของกล้ามเนื้อต้นขาด้านหลังมากเกินไป

- กล้ามเนื้อต้นขาทั้ง 2 ฝั่งแข็งแรงไม่สมดุลกัน คือ กล้ามเนื้อต้นขาด้านหน้า (quadriceps) แข็งแรงกว่าต้นขาด้านหลัง (hamstring) จึงทำให้กล้ามเนื้อ hamstring ถูกกระชากในขณะที่กล้ามเนื้อ quadriceps ออกแรง เหตุที่ถูกกระชาก เนื่องจากกล้ามเนื้อ hamstring มีแรงไม่พอต้านกล้ามเนื้อ quadriceps

- กล้ามเนื้อ hamstring ตึงมาก และขาดความยืดหยุ่นจึงทำให้ง่ายต่อการบาดเจ็บเมื่อใช้งานหนัก

- การฝึกออกกำลังกายงอเข่า โดยมีลูกตุ้มมาถ่วงที่ขาแล้วมีนํ้าหนักมากเกินไป หรือทำถี่เกินไปจนกล้ามเนื้อล้าและบาดเจ็บ

- ออกกำลังกายโดยการวิ่งบ่อย วิ่งนาน หรือวิ่งถี่เกินไป โดยที่ไม่ยืดกล้ามเนื้อให้พร้อมก่อน

รายที่อักเสบมากจะมีรอยแดงคลํ้าอย่างเห็นได้ชัด

อาการ ของโรค hamstring strain

- ปวดใต้ข้อพับเข่า 

- ปวดมากขึ้นเมื่องอเข่า โดยมีสิ่งของที่มีนํ้าหนักมากมาถ่วงไว้ที่ปลายเท้า

- จะรู้สึกปวดแปล็บที่ใต้ข้อพับเข่าเมื่อวิ่งเร็ว หรือเปลี่ยนจากท่านั่งไปยืนแบบฉับพลัน เมื่อเรานั่งนานๆอยู่ก่อนแล้ว เนื่องจาก ขณะนั่งกล้ามเนื้อ hamstring หดตัวอยู่ แต่พอเราลุกขึ้นยืน กล้ามเนื้อถูกยืดแบบฉับพลันจึงทำให้เกิดอาการปวดได้

- ปวดมากขึ้นเมื่อกระโดดสูง

- ในรายที่มีอาการปวดในระยะแรกๆ อาจมีอาการบวมที่ต้นขาด้านหลังใกล้ข้อพับเข่าอย่างเห็นได้ชัด เมื่อเทียบกับข้างปกติ

- ในรายที่อักเสบรุนแรง อาจเดินได้ลำบาก และจะปวดทุกครั้งที่ก้าวขาลงนํ้าหนัก

- คนที่ปวดเรื้อรังมานาน แล้วไม่ได้รักษาให้หายขาด ในระยะยาวจะมีกล้ามเนื้อ hamstring อ่อนแรง ผู้ป่วยจะรู้สึกขาล้าได้ง่าย เมื่อเดินหรือยืนนาน กำลังขาลดลง บาดเจ็บได้ง่ายกว่าปกติ เป็นต้น

การติด kinesiotape เพื่อป้องกัน และลดปวดที่กล้ามเนื้อ hamstring

การรักษาโรค hamstring strain ด้วยตนเอง

สำหรับการดูแลรักษาคนที่เป็นโรค hamstring strain นั้นไม่ยากคับ เพราะเป็นโรคที่เกี่ยวกับกล้ามเนื้ออักเสบธรรมดา ไม่ซับซ้อนเหมือนเข่าเสื่อม หรือเอ็นไขว้หน้าเข่าฉีกขาดคับ โดยการรักษาหลักๆแล้วให้ทำตามดังนี้เลย

- ประคบเย็น ประคบนํ้าแข็งทันทีที่รู้สึกปวด โดยให้ประคบไว้ 10-15 นาที ทุกๆช.ม.จนกว่าอาการปวด บวมจะลดลง

- นอนยกขาข้างที่ปวดให้สูงกว่าระดับหัวใจร่วมกับประคบเย็น เพื่อลดการบวมได้

- ให้ยืดกล้ามเนื้อ hamstring บ่อยเท่าที่บ่อยได้ เพื่อลดการตึงตัวของกล้ามเนื้อที่เป็นอีก 1 สาเหตุที่ทำให้เกิดอาการปวด โดยการยืดกล้ามเนื้อนั้นไม่มีอะไรยุ่งยากคับ แค่นั่งเหยียดขาข้างที่ปวดออกไป ให้เข่าเหยียดตรง จากนั้นเอามือก้มแตะปลายเท้าจนรู้สึกจึงที่ต้นขาด้านหลัง หรือใต้ข้อพับเข่า ค้างไว้ 20 วินาทีคับผม

วิธียืดกล้ามเนื้อ hamstring

- ออกกำลังกายเพิ่มความแข็งแรงกล้ามเนื้อ hamstring ให้แข็งแรง เมื่ออาการปวดของเราทุเลาลงมากแล้ว ซึ่งการออกกำลังกายสำหรับคนเป็นโรคนี้ถือว่าสำคัญมาก ถ้าเราต้องการให้หายปวดอย่างถาวร ซึ่งวิธีการออกกำลังกายกล้ามเนื้อ hamstring สามารถดูได้จากคลิปทางด้านล่างนี้เลยคับผม ซึ่งไม่จำเป็นต้องออกทุกท่านะคับ เลือกมาแค่ 1-2 ท่าที่เราทำได้ก็เพียงพอแล้วคับผม

(คลิป วิธีออกกำลังกายกล้ามเนื้อ hamstring คลิ๊ก)

- การผ่าตัด ซึ่งจะผ่าในรายที่กล้ามเนื้อ hamstring เกิดการฉีกขาดโดยสมบูรณ์ ซึ่งพบได้น้อยมากในคนทั่วไป